Οι αστροφυσικοί εντόπισαν την πιο σοβαρή ένδειξη μέχρι σήμερα για ύπαρξη εξωγήινης ζωής σε έναν πλανήτη ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση 124 ετών φωτός από τη Γη.
Πρόκειται για τον εξωπλανήτη K2-18 b, ο οποίος φαίνεται να φέρει τα ισχυρότερα έως σήμερα χημικά ίχνη ζωής εκτός του ηλιακού μας συστήματος, σύμφωνα με μια ομάδα αστροφυσικών του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
Η ανακάλυψη έγινε χάρη στις παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb, το οποίο εντόπισε δύο χημικές ενώσεις – διμεθυλοσουλφίδιο (DMS) και διμεθυλοδισουλφίδιο (DMDS) οι οποίες, στη Γη, παράγονται αποκλειστικά από ζωντανούς οργανισμούς, κυρίως θαλάσσια φυτοπλαγκτόν.
«Αυτή είναι η πιο ισχυρή ένδειξη μέχρι στιγμής για βιολογική δραστηριότητα εκτός του ηλιακού μας συστήματος», δήλωσε ο καθηγητής Νίκου Μαντουσούνταν, επικεφαλής της έρευνας.
«Είμαστε πολύ προσεκτικοί στις ερμηνείες μας. Το σήμα είναι ισχυρό, αλλά χρειάζεται περαιτέρω επιβεβαίωση».
Ο K2-18 b βρίσκεται στον αστερισμό του Λέοντα, έχει περίπου 9 φορές τη μάζα της Γης και 2,6 φορές το μέγεθός της, ενώ περιφέρεται εντός της κατοικήσιμης ζώνης ενός ψυχρού κόκκινου νάνου.
Το 2019 είχε ανιχνευθεί πιθανή παρουσία υδρατμών στην ατμόσφαιρά του, όμως νεότερες παρατηρήσεις έδειξαν ότι επρόκειτο κυρίως για μεθάνιο.
Παρόλα αυτά, η ομάδα του Κέιμπριτζ υποστηρίζει ότι το προφίλ του πλανήτη είναι συμβατό με την ύπαρξη ενός γιγαντιαίου ωκεανού – αν και αυτό το σενάριο παραμένει υπό αμφισβήτηση από άλλες επιστημονικές ομάδες.
Οι χημικές υπογραφές του DMS και του DMDS ανιχνεύθηκαν καθώς ο πλανήτης περνούσε μπροστά από το άστρο του και το φως του άστρου φιλτραριζόταν μέσα από την ατμόσφαιρα του πλανήτη.
Οι παρατηρήσεις καταγράφηκαν με στατιστική σημαντικότητα «τριών σίγμα», δηλαδή με πιθανότητα μόλις 0,3% να πρόκειται για σύμπτωση – χωρίς, ωστόσο, να φτάνουν το «χρυσό στάνταρ» της φυσικής για επιβεβαίωση ανακάλυψης.
«Το γεγονός ότι μπορούμε, ως είδος, να ανιχνεύσουμε τέτοια μόρια σε εξωπλανήτες είναι συγκλονιστικό», δήλωσε ο καθηγητής Μαντουσούνταν.
Η επιστημονική κοινότητα όπως συνηθήζει όταν πρόκειται για ανακαλύψεις που «στραμπουλάνε» το μυαλό και ενοχλοούν τους «βολεμένους» με τις πρότερες θεωρίες, παραμένει επιφυλακτική.
Υπάρχουν αμφιβολίες για το κατά πόσο τα συγκεκριμένα μόρια μπορούν να θεωρηθούν μοναδικά ίχνη ζωής (biosignatures), καθώς μπορεί να παραχθούν και με άγνωστες ακόμα γεωχημικές διεργασίες ή να έχουν μεταφερθεί από κομήτες, όπως σημειώνει η δρ Νόρα Χάνι από το Πανεπιστήμιο της Βέρνης.
Σχετικά με την ύπαρξη ζωής σε άλλους πλανήτες πρέπει να σημειωθούν κάποιες βασικές παραδοχές:
Η Γη αποτελεί μέρος ενός ηλιακού συστήματος με 8 συνολικά πλανήτες (για πολλούς 9 λόγω του Πλούτον και πιθανότατα ακόμα και 10 λόγω του περιβόητου πλανήτη Χ ή Νίμπίρου όπως αποκαλούνταν από τους αρχαίους και ο οποίος θεωρείται πλέον ως βεβαιότητα ότι υπάρχει).
Αυτό το ηλιακό σύστημα αποτελεί μέρος ενός γαλαξία 100 δισ. άστρων δηλαδή χονδρικά, 100 περίπου δισ. ηλιακών συστημάτων.
Συνολικά η Αστροφυσική έχει εντοπίσει 2 τρισεκατομμύρια γαλαξίες στο λεγόμενο παρατηρήσιμο σύμπαν διότι αυτά που η Ανρθωπότητα καταφέρνει να παρατηρεί είναι ένα πολύ μικρό μέρος της Πραγματικότητας.
Με λίγα λόγια αν κάποιος κάνει τις μαθηματικές πράξεις θα κατανοήσει πως υπάρχει ένας απίστευτα μεγάλος αριθμός πλανητών εκ των οποίων περίπου το 15% μπορεί να φιλοξενήσει ζωή με βάση την δική μας βιοχημεία του άνθρακα.
Και αυτό γιατί πιστεύουμε πως για να είναι κάτι «ζωντανό» πρέπει να στηρίζεται στην βιοχημεία του άνθρακα αλλά η πραγματικότητα είναι πως ούτε και αυτό το γνωρίζουμε.
Όπως και να έχει ο αριθμός των πλανητών που θα μπορούσαν να είναι «εναλλακτικές Γαίες» είναι επίσης τεράστιος.
Για την συζήτηση ας υποτεθεί ότι είναι 1 τρισ. οι πλανήτες που τηρούν αυτά τα χαρακτηριστικά.
Φυσικά τα μαθηματικά που χρησιμοποιήθηκαν εδώ είναι αρκετά απλοποιημένα και «μπακαλίστικα» αλλά περισσότερο το νούμερο δίδεται για να γίνει κατανοητή η τάξη μεγέθους.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ένας βασικός διαχωρισμός: Άλλο πράγμα είναι η ύπαρξη εξωγήινης ζωής και άλλο πράγμα η ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών.
Για την δεύτερη εκδοχή υπάρχει η εξίσωση Ντρέηκ.
Η εξίσωση του Ντρέηκ είναι φυσική εξίσωση που χρησιμοποιείται ως μέσο εκτίμησης για τον αριθμό των πιθανών εξωγήινων πολιτισμών στον Γαλαξία.
Δημιουργήθηκε το 1961 από τον Αμερικανό αστρονόμο Φρανκ Ντρέηκ με τον σκοπό της προώθησης του διαλόγου για την ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών στα πλαίσια του οργανισμού SETI και αποτελείται από 7 μεταβλητές, όπου ανάλογα με τις τιμές που θα λάβουν το τελικό σύνολο των πιθανών πολιτισμών μπορεί να είναι πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό.
Εξακολουθεί να χρησιμοποιείται συστηματικά ως εργαλείο της έρευνας για την ανακάλυψη εξωγήινης ζωής, ενώ η ανάπτυξη της εξίσωσης αποτελεί χρονικό ορόσημο της αστροβιολογίας.
Η συνολική εξίσωση εκφράζεται ως:
N=R∗fpneflfifcL
όπου το N είναι ο αριθμός των εξωγήινων πολιτισμών που προκύπτει.
Οι μεταβλητές της εξίσωσης είναι:
R∗, ο μέσος ρυθμός του σχηματισμού νέων αστέρων στον Γαλαξία,
fp, το ποσοστό των σχηματισμένων αστέρων οι οποίοι διαθέτουν πλανήτες,
ne για τα άστρα που διαθέτουν πλανήτες, ο μέσος αριθμός των πλανητών οι οποίοι πιθανώς μπορούν να υποστηρίξουν ζωή,
fl, το ποσοστό των πλανητών στους οποίους η ζωή αναπτύσσεται επιτυχώς,
fi, το ποσοστό των πλανητών στους οποίους υπάρχει νοήμων ζωή με τον δικό της πολιτισμό,
fc, το ποσοστό των πολιτισμών αυτών οι οποίοι έχουν τις τεχνικές δυνατότητες απομακρυσμένης επικοινωνίας
L, η χρονική διάρκεια κατά την οποία αυτοί οι πολιτισμοί εκπέμπουν ανιχνεύσιμα σήματα.
Οι πρώτες 3 παράμετροι λαμβάνουν τιμές οι οποίες προκύπτουν από αστρονομικές παρατηρήσεις, ενώ οι ενδεχόμενες τιμές των τελευταίων 4 παραμέτρων είναι εντελώς θεωρητικές από την στιγμή που δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί εξωγήινη ζωή εκτός του πλανήτη Γη.
Οι αρχικές εκτιμήσεις του Ντρέηκ για τις μεταβλητές ήταν R∗ = 1 έτος−1 , fp = 0,2 με 0,5, ne = 1 με 5, fl = 1, fi = 1, fc = 0,1 με 0,2, L = 1.000 με 100.000.000 έτη.
Βάσει των χαμηλών τιμών, ο αριθμός των εξωγήινων πολιτισμών που προκύπτει είναι 20, ενώ βάσει των υψηλών τιμών 50.000.000.
Οι σύγχρονες τιμές για τις μεταβλητές που μπορούν να μετρηθούν εκτιμώνται ως:
R∗= 1,5 με 3 νέοι αστέρες ανά έτος (βάσει της ηλιακής μάζας ανά έτος)[10]
fp = 1 πλανήτης ανά αστέρα
ne = 3 με 5 πλανήτες ανά άστρο που διαθέτει πλανήτες και οι οποίοι μπορούν να υποστηρίξουν ζωή (αν και ο αριθμός αυτός έχει αμφισβητηθεί ως πολύ αισιόδοξος).
Το ζήτημα εδώ δεν είναι πόσο πιθανό θα ήταν να υπάρχει ζωή σε άλλους πλανήτες αλλά πόσο απίθανο θα ήταν να μην υπάρχει…
